| کسر انباشتگی |
| حاصل تقسیم اضافه جرم نسبی یک نوکلیید بر عدد جرمی آن. |
| تولید جفت |
| |
| گیراندازی پارازیتی |
| جذب نوترون که به شکافت یا هر فرایند مطلوب دیگر، منجر نشود. |
| ثابت واپاشی جزئی |
| احتمال واپاشی خود به خود یکی از هستههای یک رادیونوکلیید در واحد زمان، از طریق یکی از مدهای ممکن واپاشی. |
| پهنای جزئی تراز |
| کمیت نسبت داده شده به هر مد واپاشی یک تراز تشدید که میتواند به چندین راه مختلف صورت گیرد.یادآوری ـ هر پهنای جزئی تراز با احتمال مد واپاشی متناظر متناسب است و مجموع آنها با پهنای تشدید کل مساوی است. |
| ذره |
| فیزیک هستهای هر موجودی که پیچیدگی آن کمتر از اتم است؛ مانند الکترون، نوترون، پروتون و همچنین فوتون.یادآوری ـ به طور کلی، به هر هسته، یون و مانند آن اطلاق میشود. |
| چگالی جریان ذرات |
| برداری که مؤلفة آن در راستای بردار عمود بر سطح در یک نقطه، برابر است با شمار خالص ذراتی که در واحد سطح در واحد زمان، از آن سطح در جهت مثبت میگذرند. |
| شاریدگی ذرات |
| شمار ذرات فرودی بر کرة به قدر کافی کوچک و به مرکز نقطهای مفروض در فضا طی فاصلة زمانی معین، تقسیم بر سطح مقطع کره.یادآوری ـ این اصطلاح با انتگرال زمانی چگالی شار ذرات برابر است. |
| آهنگ شاریدگی ذرات |
| |
| چگالی شار ذرات |
| |
| مرحلة پارش |
| بازفرابری سوخت مرحلهای در چرخة استخراج که دو یا چند ماده، برای مثال U یا Pu، به صورت دو فاز مختلف مایع از یکدیگر جدا میشوند. |
| طول پویش |
| کل مسافتی که ذرة باردار منفرد با یک انرژی مشخص، قبل از توقف در مادهای معین طی میکند.رجوع شود به: Mean Free Path |
Peaceful Nuclear Activity | |
| فعالیت صلحآمیز هستهای |
| فعالیت هستهای که ماهیت نظامی ندارد.یادآوری ـ این اصطلاح شامل فرایندهایی است که صرفنظر از استفادة پیشین یا آتی از مواد هستهای، فقط ترکیبات شیمیایی یا ایزوتوپی این مواد را تغییر میدهد. |
| راکتور بستر گلولهای |
| راکتوری که در آن، برخی یا تمامی مواد (از قبیل سوخت، مواد بارور، کندکننده) به شکل بستری ساکن از گویهای کوچک (یعنی گلولهها) در تماس با هم قرار گرفتهاند. |
| درصد دز عمقی |
| نسبت دز جذبی در عمق معینی از بدن به دز جذبی در یک نقطة مرجع از بدن در امتداد پرتو مرکزی که به صورت درصد بیان میشود.یادآوری ـ مکان نقطة مرجع برای تابش ایکس یا گاما، به انرژی تابش فرودی بستگی دارد. برای انرژیهای کم، این نقطه در سطح و برای انرژیهای زیاد در موقعیت قلة دز جذبی میباشد. |
| گسترة زمان تناوب |
| گسترة قدرتی که در محدودة آن، کنترل راکتور عمدتاً بر پایة اندازهگیری ثابت زمانی راکتور (زمان تناوب راکتور)، و نه اندازهگیری قدرت راکتور ، صورت میگیرد. |
| دز مجاز |
| حفاظت در برابر تابش بالاترین معادل دز دریافتی طی دورة زمانی معین که توسط کمیتة نظام ایمنی، مجاز شناخته شده باشد با این فرض که احتمال آسیب بدنی یا ژنتیکی محسوسی وجود نداشته باشد.یادآوری ـ سطوح مختلف بیشینه معادل دز مجاز را میتوان برای گروههای مختلف موجود در یک جمعیت تعیین کرد. |
| دیدهبانی کارکنان |
| دیدهبانی یک فرد به دلیل پرتوگیری از تابش خارجی، بار بدن از اکتیویته یا آلودگی پرتوزا. |
| نظریة اختلال |
| روشی برای محاسبة پاسخ یک سیستم مانند یک راکتور، به تغییرات کوچک یک یا چند کمیت از حالت مرجع معین.یادآوری ـ این نظریه تنها برای پاسخهای کوچک معتبر است. |
| آدمک مدل (فانتوم) |
| حجم مادة معادل بافت که به قدر کافی بزرگ گرفته میشود تا نمایندة یک سیستم زیستشناختی مشخص باشد.یادآوری ـ معمولاً توزیع تابش در داخل این حجم اندازهگیری میشود. |
| جذب فوتوالکتریک |
| جذب کامل فوتون به وسیلة یک اتم که با گسیل الکترون مداری همراه است. |
| اثر فوتوالکتریک |
| جذب کامل فوتون به وسیلة یک اتم که با گسیل الکترون مداری همراه است. |
| شکافت فوتونی |
| شکافت هستهای ایجاد شده به وسیلة فوتونها. |
Photoluminescent Dosimeter | |
| دزسنج فوتولومینسان |
| دزسنج فردی بر اساس آشکارساز فوتولومینسان.رجوع شود به:radiophotoluminescence ، Radiophotoluminescence Detector |
| فوتون |
| کوانتوم تابش الکترومغناطیسی.رجوع شود به: Particle |
| فوتونوترون |
| نوترون آزاد شده از برهمکنش یک فوتون با هسته. |
| واکنش هستهای با فوتون |
| واکنش هستهای در اثر برهمکنش یک فوتون با هسته. |
| موجودی فیزیکی |
| پادمان مجموع تمام مقادیر مواد هستهای موجود در دستهها، در ناحیة موازنة مواد و در یک زمان مشخص که از طریق روشهای تخمین تعیین میشوند.رجوع شود به: Physical Inventory Takingیادآوری ـ این موجودی از طریق روشهای مشخصی تعیین میشود. |
Physical Inventory Taking | |
| دریافت موجودی فیزیكی |
| پادمان برآورد تمام مقادیر مواد هستهای موجود در دستهها، در ناحیة موازنه مواد و در یک زمان مشخص از طریق اندازهگیری یا دیگر روشهای وضع شده و تدوین فهرستی از موجودی واقعی.رجوع شود به: Physical Inventory |
Physical Inventory Taking | |
| اخذ موجودی فیزیکی |
| پادمان برآورد تمام مقادیر مواد هستهای موجود در دستهها، در ناحیة موازنه مواد و در یک زمان مشخص از طریق اندازهگیری یا دیگر روشهای وضع شده و تدوین فهرستی از موجودی واقعی.رجوع شود به: Physical Inventory |
| حفاظت فیزیکی |
| روشها و اقدامات به عمل آمده برای پیشگیری از برداشت غیر مجاز مواد هستهای یا برای کشف چنین برداشتی در صورت وقوع آن |
| نوسانگر پیل |
| دستگاهی كه تغییرات تناوبی راكتیویته را به وسیلة حركت نوسانی یك نمونه، ایجاد میكند.یادآوری ـ این دستگاه برای اندازهگیری خواص راكتور یا سطح مقطعهای هستهای نمونه به كار میرود. |
| تنگش |
| انقباض ستون پلاسمای حامل جریان زیاد، در اثر برهمکنش جریان با میدان مغناطیسی خود. |
| اثر تنگش |
| انقباض ستون پلاسمای حامل جریان زیاد، در اثر برهمکنش جریان با میدان مغناطیسی خود. |
| گام |
| فاصلة بین مراکز سلولهای مجاور در شبکة راکتور ناهمگن. |
| ضریب بار نیروگاه |
| نسبت انرژی تحویل شدة واقعی به وسیلة نیروگاه در یک فاصلة زمانی معین، به حاصلضرب توان بیشینه و فاصلة زمانی.رجوع شود به: Availability Factor،Capacity Factor ،Load Factor ، Utilization Factor |
| پلاسما |
| سیستم گازی یونیزه که به لحاظ بار الکتریکی از تعداد معادل یونهای مثبت و الکترونهای آزاد، صرفنظر از وجود ذرات خنثی، تشکیل میشود و ابعاد آنها از طول دبای بیشتر است.یادآوری ـ به دلیل فراوانی پلاسما در جهان، گاهی آن را حالت چهارم ماده مینامند. |
| محصورسازی پلاسما |
| عملی در آزمایشهای فیزیک پلاسما یا گداخت هستهای، به طور مؤثر و به اندازة کافی طولانی، به منظور جلوگیری از ضربه زدن ذرات پلاسما به دیوارة محفظهای که پلاسما در آن تولید میشود.یادآوری ـ محصورسازی پلاسما الزامی اساسی برای به دست آوردن انرژی خالص از پلاسمای گداخت است؛ به این دلیل که پراکندگی حداقل به اندازة یک مرتبة بزرگی از واکنشهای گداخت محتملتر است و بنابراین بدون محصورسازی، قبل از روی دادن واکنشهای گداخت کافی، سوخت پلاسما از هم پاشیده میشود. |
| محصورسازی پلاسما |
| عملی در آزمایشهای فیزیک پلاسما یا گداخت هستهای، به طور مؤثر و به اندازة کافی طولانی، به منظور جلوگیری از ضربه زدن ذرات پلاسما به دیوارة محفظهای که پلاسما در آن تولید میشود.یادآوری ـ محصورسازی پلاسما الزامی اساسی برای به دست آوردن انرژی خالص از پلاسمای گداخت است؛ به این دلیل که پراکندگی حداقل به اندازة یک مرتبة بزرگی از واکنشهای گداخت محتملتر است و بنابراین بدون محصورسازی، قبل از روی دادن واکنشهای گداخت کافی، سوخت پلاسما از هم پاشیده میشود. |
| بسامد پلاسما |
| بسامد طبیعی نوسان یک پلاسما، مربوط به حرکت جمعی الکترونها تحت نیروی بازگردانندة جذب شدن بار فضایی آنها به یونهای نسبتاً ایستا.یادآوری ـ این بسامد به بسامد پلاسمای الکترون بسیار نزدیک است. |
| تفنگ پلاسمایی |
| دستگاهی که پافهایی از پلاسما با سرعت بالا ایجاد میکند. |
| گرمسازی پلاسما |
| افزایش انرژی متوسط ذرات پلاسما.یادآوری ـ علاوه بر گرمسازی اهمی، روشهای اضافی در دستگاه گداخت به کار گرفته میشود، برای مثال تزریق ذرات خنثی با انرژی بالا یا امواجی با بسامد رادیویی. |
| ناپایداری پلاسما |
| حالتی از پلاسما که در آن، تمایل سیستم به گسترش هر اختلال کوچک، به تغییر قابل ملاحظهای از ترازمندی سیستم منجر میشود. |
| سرپوش |
| فناوری سوخت درپوش انتهایی یک قوطی. |
| ارزش پلوتونیوم |
| اقتصاد مقدار پلوتونیوم موجود در اورانیوم تابش دیده. یادآوری ـ این اصطلاح، معمولاً به پلوتونیومی اشاره دارد که از راه تبدیل ایجاد میشود. |
| بازیافت پلوتونیوم |
| استخراج پلوتونیوم در نتیجة بازفرابری سوخت. |
| بازگردانی پلوتونیوم |
| استفاده مجدد از پلوتونیوم به دست آمده از بازیافت پلوتونیوم در راکتورها. |
| روش کرنل نقطهای |
| |
| میدان مغناطیسی قطبی |
| میدان مغناطیسی در یک سیستم چنبرهای محصورسازی پلاسما که در آن، خطوط میدان مجموعهای از پربندهای تو در تو، عمود بر محیط بزرگتر چنبره، تشکیل میدهند. |
| حوضچه |
| حوضة خاکی به منظور ایجاد وقفه و تخلیة تدریجی (احتمالاً قطره قطره) پسماندهای پرتوزای مایع با پرتوزایی پایین. |
| استخر |
| حوضة آب یک راکتور استخری. |
| راکتور استخری |
| راکتوری که اجزاء سوخت آن در استخر آبی که به عنوان کندکننده، خنککننده و حفاظ زیستشناختی عمل میکند، غوطهور است. |
Positive-Column Screw Instability | |
| ناپایداری پیچشی ستون مثبت |
| نوعی ناپایداری كه هنگام عبور دادن جریان از میان پلاسمایی با توزیع چگالی مارپیچ كه به طور کامل در یك میدان مغناطیسی قرار گرفته است، رخ میدهد و منجر به تشكیل ابرهای یونی و الكترونی پیچی شكل میگردد كه در امتداد خطوط میدان در جهتهای مخالف حركت كرده و موجب جدایی بار میشوند. این امر به نوبة خود، حركتهای سوقی عرضی، میدانهای الكتریكی و آشفتگیهای فزاینده تولید میكند.یادآوری ـ این نوع ماكروناپایداری الكترواستاتیكی، مدی با مقیاس نسبتاً بزرگ و اعداد موج سمتی كوچك است. |
| پوزیترون |
| |
Power Coefficient Of Reactivity | |
| ضریب قدرت راکتیویته |
| مشتق جزئی راکتیویته نسبت به توان حرارتی یک راکتور. |
| چگالی قدرت |
| توان تولید شده در واحد حجم قلب راکتور. |
| جهش قدرت |
| افزایش بسیار سریع قدرت راكتور به بالاتر از سطح عادی بهرهبرداری.رجوع شود به: Runawayیادآوری ـ این افزایش ممكن است عمداً برای مقاصد آزمایشی ایجاد شود، یا اتفاقی باشد. |
| گسترة قدرت |
| گسترة قدرت که در محدودة آن، کنترل راکتور عمدتاً بر اساس اندازهگیری دما یا چگالی شار نوترون است، تا ثابت زمانی (زمان تناوب). |
| نمایشگر گسترة قدرت |
| نمایشگر توان راکتور در گسترة قدرت. |
| راکتور قدرت |
| راکتوری که هدف اصلی آن تولید قدرت است.یادآوری ـ راکتورهای موجود در این رده عبارتند از:الف) راکتور قدرت ـ الکتریکیب) راکتور پیشرانشی ج) راکتور گرما ـ فرایندی |
| بیش قدرت |
| فناوری راکتور توانایی یک نیروگاه هستهای برای تولید قدرتی فراتر از توانایی قطعی آن یا به طور کلی، افزایش قدرت خروجی یک نیروگاه، فراتر از حدود پیشبینی شدة اولیه. |
| پیش بحرانی |
| دورهای در طول راهاندازی یک راکتور قبل از این که حالت بحرانی حاصل شود. |
| هستة پیشرو |
| نوکلییدی پرتوزا که بر یک نوکلیید معین در زنجیرة واپاشی مقدم باشد.یادآوری ـ این اصطلاح، اغلب به نوکلیید بیواسطة قبلی محدود میشود. |
| سوخت پیشفشرده |
| جزء سوختی که تحت فشار گاز قرار گرفته است تا از فروریزی غلاف بر روی سوخت در اثر فشار خارجی، جلوگیری شود.رجوع شود به: Free-Standing Cladding |
Pressure Coefficient Of Reactivity | |
| ضریب فشار راکتیویته |
| مشتق جزئی راکتیویته نسبت به فشار.یادآوری ـ این فشار، ممکن است فشار یک محیط یا مکان مشخص باشد. |
| فرونشانی فشار |
| وسیلهای برای کاهش فشار درون پوشش ایمنی یک راکتور هستهای هنگام بروز حادثه، به عنوان مثال، از طریق چگالش بخار و خنکسازی گاز در استخرهای آب، چگالندههای یخی و بسترهای گلولهای. |
Pressure Suppression Pool | |
| استخر فرونشانی فشار |
| استخر آب در چاه مرطوب یک راکتور آب جوشان. |
| راکتور لولة فشار |
| راکتوری که مجتمعهای سوخت و خنککنندة آن در لولههایی که فشار خنککننده را تحمل میکنند، محصور شده است. |
Pressure-Suppression System | |
| سیستم فرونشانی فشار |
| سیستم طراحی شده برای کاهش تراکم فشار درون پوشش ایمنی، پس از این که حادثة راکتور منجر به آزاد شدن بخار و/ یا آب به درون پوشش ایمنی میگردد؛ در این سیستم معمولاً از چگالش بخار استفاده میشود. |
| راکتور تحت فشار |
| راکتوری که خنککنندة اولیة آن تحت چنان فشاری قرار میگیرد که غلیان تودهای در آن رخ نمیدهد. |
| خنککنندة اولیه |
| خنککنندهای که برای برداشت گرما از یک چشمة اولیه، مانند قلب راکتور یا پوشش زاینده به کار میرود. |
| مدار خنککنندة اولیه |
| سیستمی برای به گردش در آوردن خنک کنندة اولیه. |
| بهرة شکافت اولیه |
| کسر شکافتهایی که قبل از وقوع هر گونه واپاشی بتا یا گاما موجب تولید نوکلییدی ویژه میشوند |
| فراورده |
| جداسازی ایزوتوپها< (این عبارتا تنها برای اشاره به خاتمه كار بیان شده است). |
| راکتور تولید |
| راکتوری که هدف اصلی آن تولید مواد شکافا یا مواد دیگر یا انجام تابش دهی در مقیاس صنعتی است.یادآوری ـ اگر بگونهای دیگر مشخص نشده باشد، اصطلاح مزبور، معمولاً به راکتور تولید پلوتونیوم اشاره دارد. راکتورهای موجود در این رده عبارتند از:الف) راکتور تولید مواد شکافاب) راکتور تولید ایزوتوپج) راکتور تابشدهی |
| بحرانی آنی |
| رسیدن به وضعیتی که یک محیط واکنشدهندة زنجیرهای هستهای، فقط با استفاده از نوترونهای آنی، بحرانی شود. |
| تابش گامای آنی |
| تابش گامایی که بدون هیچ تأخیر قابل اندازهگیری، با شکافت همراه باشد. |
| نوترون آنی |
| نوترونی که بدون هیچ تأخیر قابل اندازهگیری، با فرایند شکافت همراه باشد. |
| کسر نوترون آنی |
| نسبت میانگین شمار نوترونهای آنی به میانگین شمار کل نوترونها (آنی به اضافة تأ خیری) در هر شکافت. |
| تابش آنی |
| تابش گسیل شده در یک واکنش هستهای، به عنوان مثال در شکافت یا گیراندازی تابشی، در مقایسه با تابشی که بعداً توسط محصولات واکنش گسیل میشود (تابش تأخیری). |
| پروتون |
| دستگاهی برای اندازهگیری بینابهای انرژی نوترون سریع از طریق مشاهدة توزیع انرژی پروتونهای پسزنی که از پراکندگی کشسان نوترونها در یک محیط هیدروژنی ناشی میشوند. |
Proton Recoil Spectrometry | |
| بینابسنج پروتون پسزنی |
| اولین راکتور از یک سری راکتور که اساس طراحی آنها یکسان است.یادآوری ـ این اصطلاح، گاهی به راکتوری دارای همان ویژگیهای اساسی، لیکن در مقیاسی کوچکتر از سریهای نهایی، اطلاق میشود. |
| راکتور نمونه نخستین |
| اولین راکتور از یک سری راکتور که اساس طراحی آنها یکسان است.یادآوری ـ این اصطلاح، گاهی به راکتوری دارای همان ویژگیهای اساسی، لیکن در مقیاسی کوچکتر از سریهای نهایی، اطلاق میشود. |
| موج شبهصوتی |
| موج یونی با بسامد پایین که در آن، سرعت جابجایی یون و الکترون تقریباً برابر است و هیچ پاشندگی در موج وجود ندارد، زیرا سرعت فاز مستقل از بسامد آنها است.یادآوری ـ به دلیل این دو ویژگی، چنین امواجی مشابه امواج عادی صوت هستند و بنابراین نام آنها شبیه امواج صوتی است. تنها تفاوت در عدم خنثایی (متناسب با دامنة امواج و مربع بسامد آنها) میباشد که با ایجاد یک میدان الکتریکی بار فضائی منجر به جفتشدگی بین حرکت جمعی یونها و الکترونها میشود. |
| ستون تپی |
| بازفرابری سوخت ستونی که در استخراج با حلال، به منظور آمیختن فاز آلی و آبی از طریق نوسان مایع و جداسازی این دو فاز بواسطة چگالی متفاوت آنها به کار میرود. |
| راکتور تپی |
| راکتوری که به منظور ایجاد فوران شدید نوترونها در فواصل زمانی کوتاه، طراحی شده است. |
| کنترل پمپی |
| کنترل راکتور آب جوشان به وسیلة تغییر جریان خنککننده که از طریق ضریب خلأ بر راکتیویته اثر میگذارد. |
| فرایند خالصسازی |
| فرایند شیمیایی مورد استفاده درکارخانة بازفرابری به منظور جداسازی پلوتونیوم و اورانیوم از محصولات شکافت و از یکدیگر به روش استخراج با حلال توسط تری بوتیل فسفات (TBP). |
| درونگذاری |
| روش خاصی در بازآرایی با استفاده از یک یا چند مجتمع سوخت از ناحیة بیرونی قلب. |
| فرابری شیمیایی آذری |
| بازفرابری سوخت تکنیکی بر اساس واکنشهای شیمیایی در دماهای بالا. |
Pyrometallurgical Processing | |
| فرابری موادشناختی آذری |
| بازفرابری سوخت< تکنیکی براساس واکنشهای دربرگیرندة فلزات مذاب در دماهای بالا بدون تبدیل شیمیایی خود سوخت. |
| سیمپیچ چهارقطبی نواری |
| سیمپیچ چهار قطبی نواری |
| سیمپیچ چهارقطبی درزی |
| سیمپیچ چهار قطبی نواری |
Qualitative Safeguards Methods | |
| روشهای کیفی پادمان |
| پادمان روشهای پادمان مواد هستهای شامل پوشش ایمنی فیزیکی و مراقبت، به استثنای حسابرسی.یادآوری ـ این روشها، شامل بررسیهای چشمی، تمهیداتی برای کشف موارد دستکاری، کنترلهای دسترسی، بستهبندی ویژه، بازرسیها، دیدهبانی محمولههای در حال عبور و غیره میباشند. |
| تضمین کیفیت |
| فناوری راکتوراقدامات برنامهریزی شده و روشمند لازم به منظور حصول اطمینان کافی از این که یک فراورده یا دستگاه با الزامات کیفی معین مطابقت دارد. یادآوری 1- اگر الزامات معین کاملاً نیازهای استفادهکننده را منعکس نکند، تضمین کیفیت کامل نخواهد بود.یادآوری 2- در جهت اثربخشی بیشتر، تضمین کیفیت معمولاً به ارزیابی پیوسته عواملی نیاز دارد که بر کفایت طراحی یا مشخصات در کاربردهای مورد نظر و همچنین تأیید و ممیزیهای تولید، عملیات نصب و بازرسی اثر میگذارد. حصول اطمینان ممکن است شامل ارائة مدرک نیز باشد. یادآوری 3- تضمین کیفیت به صورت ابزار مدیریتی در یک سازمان به کار میرود. در وضعیتهای پیمانی، تضمین کیفیت برای حصول اطمینان از تأمینکننده نیز به کار برده میشود. |
| کنترل کیفیت |
| بخشی از تضمین کیفیت به منظور تأیید تطابق اجزاء و سیستمها با الزامات از پیش تعیین شده. |
| ضریب کیفی |
| حفاظت در برابر تابش ضریبی وابسته به انتقال خطی انرژی ذرات باردار اولیه یا ثانویه در آب که در دز جذبی ضرب میشود تا برای تمامی تابشهای یونساز، در یک مقیاس یکسان، ارزیابی از پرتوگیری افراد در معرض تابش مطابق با فعالیت در حوزة حفاظت در برابر تابش حاصل شود. یادآوری ـ اصطلاح “ضریب RBE” که قبلاً در ضریب کیفی استفاده میشد، نباید در حفاظت در برابر تابش به کار برده شود. استفاده از اصطلاح “RBE” باید به زیست شناخت پرتوی محدود گردد. |
| کوانتوم |
| مقداری کوچک و گسسته از انرژی (یا تکانه) مربوط به گذار سیستم اتمی یا هستهای از یک حالت انرژی گسسته به حالت دیگر. |
| ارزش Q |
| |